Miejscowości

Serfaus liczący 1143 mieszkańców jest położony na na wysokości 1427 metrów n.p.m. na malowniczo ukształtowanym przez naturę nasłonecznionym tarasie Oberes Gericht (dosł. wyższy sąd). Tak nazywa się najwyżej położona dolina Landeck, sięgająca aż do przełęczy Reschenpass.

Analiza pyłkowa na górze Komperdell wykazała, że już przed czterema tysiącami lat prowadzono tam planową gospodarkę pastwiskową.

Kilka miejscowych nazw, jeszcze sprzed czasów imperium rzymskiego, przypomina o wcześniejszych osadnikach. Można tu również znaleźć ślady celtyckie. Rzymianie podbili te tereny w 15 r. przed naszą erą. Starożytni kronikarze określają mieszkańców Alp tego regionu jako Retów (Räter). Retowie i Rzymianie przemieszali się ze sobą przez stulecia, tworząc jeden lud Retoromanów. Język retoromański, którym mówi się jeszcze szwajcarskiej Gryzoni (Graubünden), zachował się do dziś w wielu nazwach miejscowości, przysiółków i działek. Od VI w. osiedlali się tutaj niemieckojęzyczni Bajuwarowie, a od 1350 r. również sporadycznie Walijczycy. Do ok. 1200 r. język niemiecki stopniowo zdominował język retoromański.

Kościół pielgrzymkowy „Zu Unserer lieben Frau im Walde“ (dosł. naszej ukochanej Pani z lasu) należy do najstarszych kościołów w całym Tyrolu. Cudowna romańska figurka Matki Bożej pochodzi z okresu od 990 do 1170 r. n.e.

Już od wielu dziesięcioleci turystyka, a szczególnie turystyka zimowa, wywiera znaczny wpływ na tę miejscowość. Serfaus dysponujące 7315 miejscami noclegowymi jest miejscowością najczęściej odwiedzaną przez turystów w dolinie Oberes Gericht. Obok Ischgl, Sölden i St. Anton am Arlberg także Serfaus-Fiss-Ladis zalicza się obecnie do najbardziej znanych regionów turystycznych w Tyrolu.

Ze względu na coraz większy ruch komunikacyjny w miejscowości Serfaus, Rada Gminna zatwierdziła w 1983 r. projekt „podziemnej kolejki-poduszkowca“. W 1985 r. w Serfaus zostało uruchomione metro.

Plan miejscowości Serfaus zima (j. angielski)
Plan miejscowości Serfaus lato (j. angielski)

Fiss jest gminą liczącą ok. 1006 mieszkańców i położone jest na „tarasie słonecznym“ na wysokości 1436 metrów, około 500 m powyżej dna górnego obszaru doliny rzeki Inn (Oberinntal), na płaskim zboczu, skierowanym na południe.

Samą nazwę  Fiss trudno jest wytłumaczyć. Przypuszcza się, że pochodzenie określenia miejscowości wywodzi się z łac. fossa (= fosa) lub fodia (= jama, niecka), w której położona jest miejsowość (ten rodzaj jednostki osadniczej nazywa się wielodrożnicą). W roku 1288 nazwa „Fusse“ została po raz pierwszy wymieniona w dokumencie.

Pierwotne dzieje Fiss, podobnie jak większości górskich miejscowości Tyrolu, są nieznane. Wiadomo na pewno, że słoneczny taras już na długo przed narodzeniem Chrystusa został wykarczowany i z rzadka zasiedlony przez plemię celtyckie. Co ciekawe, stara droga rzymska, prowadząca przez przełęcz Reschenpass do Augsburga, przebiegała nie wzdłuż dna doliny, lecz przez wysokie partie Serfaus-Fiss. Rzymianie dokonali przewrotu w rzemiośle budowlanym, budując w miejsce prostych drewnianych chat masywne domostwa z kamienia.

Dopiero w 1928 r. do Fiss doprowadzono drogę dojazdową, a w latach 1939-1940 – kolejkę linową do przewozu dużych ciężarów. Wcześniej istniała tylko prosta, ręcznie wykonana droga dla zaprzęgów ciągniętych przez woły.

Po II wojnie światowej Fiss przekształciło się w ulubione miejsce spędzania letnich urlopów.

Dzisiaj idylliczne Fiss prezentuje się jako atrakcyjna miejscowość turystyczna w zimie i w lecie, niezmiennie w stylu retoromańskiej wielodrożnicy, z historycznym centrum liczącym ok. 600 lat i niepowtarzalnymi wejściami do domów.

W Fiss praktykuje się między innym co 4 lata jeden z najstarszych zwyczajów tyrolskich, zwany „ciągnięciem limby” (Blochziehen). To fascynująca gra kolorów i masek, pierwotny wyraz starego jak świat mierzenia się człowieka z potężnymi siłami natury i ich oddziaływanie na twarde życie rolniczej społeczności w Alpach Tyrolskich. W 2011 r. „ciągnięcie limby“ w Fiss zostało wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w Austrii.

Plan miejscowości Fiss zima (j. angielski)
Plan miejscowości Serfaus lato (j. angielski)

Ladis leży na wysokości 1192 m n.p.m., liczy 541 mieszkańców i rozciąga się na powierzchni 710 ha.

W dokumentach Ladis zostało po raz pierwszy wspomniane w 1220 n.e. („ecclesia de Laudes“). Administracyjnie kościół w Ladis (i Fiss) podlegał dawnej parafii w Serfaus. W 1332 r. n.e. „Ladr“ (tak zwano mieszkańców Ladis) zostali upomnieni, aby w główne święta w roku uczęszczali na nabożeństwa do swojego kościoła parafialnego w Serfaus, a nie w Prutz. Dopiero w 1520 r. do Fiss i Ladis delegowano oddzielnego wikariusza. W 1661 r. Ladis stało się parafią tymczasową, a w 1891 r. – samodzielną parafią. Kościół parafialny został poświęcony św. Marcinowi (pierwsze wzmianki o poświęceniu pochodzą z 1497 r.). Obecny kościół został zbudowany w latach 1829-1831. W centrum „historycznego Ladis“ znajduje się kilka bardzo szczególnych budynków, których fundamenty – jak wykazano – sięgają czasów stylu romańskiego (ok. 1000-1300 n. e.). Romański styl oparty na półkolistych łukach widoczny jest szczególnie w okrągłych wjazdach i łukach bram.

Według starych przekazów pasterz Nikolaus Schederle  w 1212 n. e. odkrył źródło wód mineralnych w miejscowości Obladis. Lekarz cesarza Maksymiliana nazwał je „najbardziej leczniczymi wodami“. Ponieważ źródła siarkowe umożliwiały kuracje kąpielowe, nie może dziwić fakt, że w Ladis-Obladis turystyka rozwinęła się bardzo wcześnie.

Książęta, cesarze i wielu gości korzystało z tych wód do leczenia wielu schorzeń i stosowało je także do kuracji pitnych.

W Ladis zachowane są jeszcze odrestaurowane ruiny zamku z XIII w. – Zamek Laudeck. Znaleziska pozwalają przypuszczać, że „Laudeck“ pierwotnie był strażnicą rzymską.

Plan miejscowości Ladis zima (j. angielski)
Plan miejscowości Fiss lato (j. angielski)